UÇAK BAKIM SEKTÖRÜNDE EĞİTİM FAALİYETLERİ
Bu yazıda Uçak Bakım sektöründe eğitim faaliyetleri hakkında hem eğitimlerin yapısı hem de eğitmenlerin seçilmesi açısından değerlendirme yapmaya çalışacağım.
Sektörümüzde ana yapı itibarı ile 2 çeşit eğitim vardır. Birincisi ONAYLI EĞİTİMLER, ikincisi KABUL EĞİTİMLERİ.
ONAYLI EĞİTİMLER
Bu tür eğitimler onaylayıcı kurumlar (SHGM, EASA vb.) onaylamadan verilemeyecek eğitimlerdir. Bunlar arasında başta Uçak Tip Kursları olmak üzere Uçak Teknisyeni olmak için aşılması gerekli olan MODÜL eğitimleri sayılabilir. Uçak Tip Kursları ve Modül eğitimleri kesinlikle SHGM ve/veya EASA onaylarına (eğitim ve sınav onayı olan) sahip kuruluşlardan alınmalıdır. Hem Uçak Tip Kursu hem de Modül eğitimleri ve sınavları sadece SHY 147 ve/veya EASA Part 147 onaylı eğitim merkezleri tarafından yapılabilir.
KABUL EĞİTİMLERİ
Bu eğitimlerin tanımları (isimleri, içerikleri vs. detay bilgileri) SHY 66 / EASA Part 66’da açıkça belirtilmiş olup SHY 145 / EASA Part 145 onaylı uçak bakım merkezleri ve diğer eğitim şirketleri tarafından gerekli şartlara uyulması şartıyla verilebilir. Bu eğitimler tasarlanırken ve verilirken mutlaka SHY 66 / EASA Part 66’da belirtilen kurallara uyulmak zorunluluğu vardır. Söz konusu şartlara uyularak verilmiş olan eğitimler SHGM ve/veya EASA tarafından yapılan denetlemelerde detaylıca incelenir ve yeterlilikleri analiz edilir. Eğitim içeriği, eğitmen yeterliliği, eğitimin verildiği ortam ve eğitimin veriliş metodu istenen şartlara uygun değilse denetleme sonucunda uygunsuzluk yazılır ve düzeltici/önleyici faaliyet önerilir. Tüm şartlar sağlanıyorsa eğitimler KABUL edilir. Bu eğitimlere örnekler vermek gerekirse initial eğitimleri Modul 10 Havacılık kuralları (aviation Legislation), Module 9 & Human Factors, SMS, SHY-145, SHY-66/147, Part M, SHY M, EWIS, FTS vb.) ve bu eğitimlerin Continuation eğitimleri olarak (Human Factors, SMS, SHY-145, SHY-66/147, Part M, SHY M, EWIS, FTS vb.) sayabiliriz.
KABUL EĞİTİMLERİNDE SIK YAPILAN HATALAR (initial ve continuation eğitimler)
Her yetkili teknisyen, yetkili olmak için başlangıçta initial eğitimlerini ve yetki devamı için her 2 yılda bir güncelleme eğitimlerini almak zorundadır. Bu konunun önemi kural koyucular tarafından özellikle belirtilmesine rağmen (İnsan kaynaklı hatalar hala % 80 dir. Makine kaynaklı hatalar sektörün başlangıcından itibaren % 80 lerden bugün % 20 lere gelmiştir. İnsan kaynaklı hataların çözülebilmesi için ICAO 2010 YILINDA ANNEX 19 SMS ile risk analizi zorunlu ve gönüllü geri bildirim ile sektörde İnsan kaynaklı hataları çözmek için asıl PATRON olarak devreye girmiştir. Amaç havacılıkta emniyet ve kalite kültürünü sektördeki tüm oyuncularla çözmek ve sektörün yazılı kurallarını gerçekte hayata geçirecek mekanizmaları oturtmaktır) maalesef sektör oyuncularının önemli bir kısmı tarafından bu eğitimler kaba tabiriyle ANGARYA olarak görülmektedirler. Oysa Onaylı eğitimlerin sadece 1 kez alınması yeterli görülürken, bu eğitimlerin, sürekli alınması zorunluluğu uçak kaza ve kırımlarının azaltılmasına yönelik uzun süreli çalışmalar sonunda ortaya çıktıklarının net olarak anlaşılması gerekmektedir.
Bu eğitimlerin içerikleri kural koyucular tarafından belirlenmiş olmakla birlikte tasarımı, tamamlanmış eğitimlerin güncelliklerinin takibi ve eğitim dokümanlarının revizyonu işlemleri son derece ilgi ve dikkat gerektiren eylemlerdir. Örneğin SHY 145 ve/veya EASA Part 145’e herhangi bir revizyon geldiğinde bu revizyon bilgisinin çok kısa sürede ilgili eğitim dokümanlarına (hem initial hem de continuation eğitimleri) yansıtılması zorunluluktur. Bu sebeple bu eğitimleri vermek üzere yetkilendirilen eğitmenlerin seçimi çok büyük önem arz etmektedir. Eğitmen dokümanları kural koyucuların istediği şekilde tasarlamalı ve zaman kaybetmeksizin güncellemeli ve en iyi şekilde kursiyerlere anlatmak becerisine sahip olmalıdır.
Hal böyle iken söz konusu eğitimler başta da belirttiğim gibi sektör oyuncularının önemli bir kısmı tarafından angarya olarak görüldüğünden ve dışarıdan satın alma maliyetlerinin beklentilerinin çok üzerinde (angarya görüldüğü için çok ucuz olması gerektiği algısı) olmasından dolayı kendi çalışanlarından bir mühendis veya teknisyeni görevlendirerek (ek iş olarak eğitmenlik yapmalarını istemekteler) maliyetten kurtulduklarını düşünmektedirler. Tam eğitim teklifini aldığı ve maliyeti gördüğü sırada koridordan bir mühendis veya teknisyen geçiyorsa eğitmen olma ihtimali çok artmaktadır. Bu gerçekten trajikomik bir durumdur. Sadece pdf okuyan, eğitim güncellemelerini zamanında yapmayan, eğitim verme kabiliyetine sahip olmayan ve belki de işini kaybetme korkusuyla görevi kabul eden (uçak bakım tecrübesi yeterli olsa bile) eğitmenlerin verdikleri verimsiz eğitimler sebebiyle bilgi eksikliğine sahip yetkili teknisyen ve personelin şirketlerine ve sektöre verdikleri zararı hesaplamamız maalesef mümkün olmamaktadır.)
Verimsiz alınan her eğitim daha sonra şirketlere denetlemelerde bulgu, bakımlarda bakım hataları, operasyonda ciddi maliyetlere ve zaman kayıplarına neden olmaktadır. Örneğin yapılan denetlemelerde en çok bulgu konusu olan kimyasal maddelerin kullanımı konusu MSDS/SDS eğitimlerinin yeterli ve verimli yapılmamasının sonucudur.
Yöneticilerin çoğunun bu eğitimleri angarya olarak görmesinin sonucu olarak eğitimi alması gereken personel de zaten olaya benzer şekilde bakmaktadırlar. Hatta bu eğitimler çoğu öğrenciler tarafından bilgilerini tazelemek yerine günü oturarak geçirecekleri bir gün olarak görülmektedir. Bu durum eğitmen doğru seçilmiş olsa bile eğitimin verimini düşürmektedir
Eğitim faaliyeti ana hatlarıyla Eğitmenin sahip olduğu bilginin en az hasarla eğitilene aktarılması olarak ifade edilebilir. Kaliteli bir eğitim faaliyeti için aşağıdaki şartların tamamının sağlanması gerekmektedir:
- Eğitmenin gerekli bilgiye sahip olması
- Eğitmenin sahip olduğu bilgiyi aktaracak vasfa sahip olması
- Eğitim metodu ve eğitim ortamının amaca uygun tasarlanmış olması
- Eğitilenlerin yukarıdaki tüm şartları sağlanmış eğitimden verimi alabilecek altyapıya ve isteğe sahip olması
Uçak Bakım Sektörü Yöneticilerinin ve Eğitim Bölümü yöneticilerinin her bir eğitim faaliyeti için yukarıda bahsi geçen şartların sorgulanmış olduğundan emin olmaları kaliteli bir eğitim için zorunluluktur. Unutulmaması gereken tüm bu eğitimlerin şirketlerin sağlıklı bir operasyon yapmaları için son derece önemli olduğudur.
Sonuç olarak, uçağın düşme olasılığı örneğin 1/10.000.000 ise hatalı yapılan iş veya eylem ile bu olasılık 2/10.000.000’ a yükseliyorsa ki bu durumda uçak kaza yapmazsa bile risk %100 artmıştır. Sektörde durumu bu şekilde algılayan yöneticiler üretmemiz ve daha da önemlisi bu şekilde düşünenleri göreve getiren patronlara sahip olmamız gerekmektedir.